آینده ما

یکی از موضوعاتی که در کشور ما خیلی جلب توجه میکند تعدد بحرانهایی است که حل نشده باقی مانده اند. بانک، صندوق های بازنشستگی، محیط زیست، حوادث غیر مترقبه، ترافیک، اشتغال و فقر فقط تعدادی از آنها را تشکیل میدهد. خیلی از اینها زمانی مشکلات کوچکی بوده اند که شاید مهم بنظر نمی رسیده اند، ولی الان تبدیل به بحرانهای عظیمی گشته اند که حل شدن آنها بسیار سخت بنظر میرسد و سوالی که به ذهن متبادر میگردد اینست که علت اینهمه مشکلات به هم پیچیده و بحرانهای متعدد چیست؟ یکی از علتهایی که به ذهن من میرسد رویکرد مدیریت سنتی بجای مدیریت مدرن در سطح خرد و کلان در جامعه می باشد. 

رویکرد سنتی در مدیریت درواقع روش ریش سفیدی در کنترل و مدیریت سازمانها می باشد. به این معنی که مدیر در راس سازمان با سلیقه و تفکر خود بکار مشغول شده و بدنبال اهداف و مشکلات روزانه و کوتاه مدت سازمان می رود. در این روش مدیر منفعلانه می ایستد و تلاش می کند با هر مشکلی بعد از بوجود آمدن آن مبارزه کند. اما مشکل آنجاست که خیلی از مسائل و بحرانها بعد از بوجود آمدن راه حل های چندانی ندارند و کارهای فوری برای حل آنها نمی شود انجام داد. مگر گذشت زمان مسئله را حل کرده یا به فراموشی بسپرد. بعنوان مثال وقتی سیل یا زلزله ای می آید آنقدر مشکل بزرگ است که بعد از وقوع تا چند روز اول واقعا نمی شود کاری کرد. بی نظمی، ناهماهنگی و کندی عکس العمل و ارتباطات و کمک رسانی از نتایج طبیعی این اتفاقات می باشند. چه بسا که خود کسانی که مسئول حل این مشکلات بوده اند، خود در حادثه متاثر شده باشند. در این شرایط طبیعی است که کسی مورد نیاز، و کارا است که بشدت روی افراد ، موسسات، نهادها و سازمانهای دولتی، حکومتی و امداد رسانی موثر بوده و به اصطلاح از وی حرف شنوی داشته باشند که طبیعتا افرادی خواهند بود که نفوذ سیاسی بالایی در شرایط کاری و اداری ایران داشته باشند. در نتیجه مدیر موثر کسی خواهد بود که ارتباطات و نفوذ سیاسی - اجتماعی بالایی در سطح محلی و ملی داشته باشد تا بتواند سازمانها و نهادها را در آن شرایط بحرانی هماهنگ کرده و منابع مورد نیاز برای حل مشکل و کمک رسانی را بدست آورد. من به این نوع مدیریت، ریش سفیدی می گویم.

تصویر کپی می باشد.

مدیریت مدرن اما، بواسطه ثبات و عدم ایجاد بحرانهایی شناخته می شود که اگر نبود، بوجود می آمدند. لذا درک وجود این نوع مدیریت و شناخت آن یک مقدار سخت است. چون شما قرار نیست چیز مشهودی را بعنوان نتیجه و حاصل وجود آن مشاهده نمایید و فقط وقتی متوجه آن خواهید شد که وجود نداشته باشد. چیزی مانند اکسیژن یا نور خورشید. همه چیز به تعریف علم باز میگردد: قدرت تحلیل روابط علّی بین پدیده ها، پیش بینی آینده و تاثیر گذاری در جهت دلخواه. یک مدیر مدرن، بسته به اهداف و مسولیتهای سازمان خود ، اتفاقات و بحرانهای احتمالی را پیش بینی کرده و قبل از بوجود آمدن آنها، جوری برنامه ریزی و سیاستگذاری می کند تا آن بحران بوجود نیامده یا مشکلات ناشی از آن به حداقل ممکن برسد. لذا بحرانهای ناشی از مثلا سیل، ترافیک، امنیت جاده ها، حمل و نقل عمومی، بی آبی و خشکسالی، بانک، رکود، تورم ، رقابتهای بین المللی و ... قبل از بوجود آمدن طوری برنامه ریزی خواهند شد که اصلا بوجود نیایند. بعنوان مثال همه میدانیم خواه ناخواه ایران بر روی گسلهای زلزله خیز کره زمین قرار دارد، در نتیجه یک مدیر مدرن تلاش میکند تا با در نظر گرفتن این مسئله، طراحی ساختمانها، شهرها، نحوه کمک رسانی، حمل و نقل و اتباطات بعد از حادثه را با توجه به این واقعیت، قبل از آن طراحی و پیش بینی کرده تا بعد از اتفاق کاسه چکنم چکنم بدست نگیرد. واضح است که یکی دو روز بعد از حادثه همه دچار شوک شده اند و کار خیلی زیادی نمی توان انجام داد. بی نظمی و ناهماهنگی نتایج طبیعی بعد از زلزله های مهیب می باشد. در هنگام طراحی شهری، پارکینگ ها، معابر و خیابانها قطعا باید پیش بینی رشد جمعیت و وسایل نقلیه تا 50 یا 100 سال آینده را انجام داد تا با افزایش جمعیت شهر دچار بحران نشود. واضح است که اگر فقط شرایط فعلی شهر در نظر گرفته شود بعد از چند سال شهر بکلی قفل شده و روند عادی زندگی مختل خواهد شد.